Strateški rizici

Ministarstvo finansija je donelo Smernice za upravljanje rizicima na osnovu kojih će obveznici utvrditi operativne i strateške rizike.

Ministarstvo finansija je donelo Smernice za upravljanje rizicima na osnovu kojih će obveznici utvrditi operativne i strateške rizike, proceniti ih, definisati mere za postupanje po rizicima, dokumentovati podatke o rizicima u registar rizika kao i  izveštavati o rizicima.

Potrebno je voditi računa da su strateški i operativni rizici međusobno povezani i da se ne mogu razmatrati izolovano jer kumulativni učinci operativnih rizika mogu uticati i ugroziti i realizaciju nekih strateških ciljeva i na taj način operativni rizici mogu uzrokovati i strateške rizike. Na ovaj način se lakše određuje koji se nivo rukovodstva bavi kojom kategorijom rizika.

Na osnovu opštih i posebnih ciljeva kao i načina ostvarenja sadržanim u Strateškom planu utvrdiće se strateški rizici.

Strateški rizici su neželjeni događaji koji mogu nepovoljno uticati na:

  • ostvarenje dugoročnih i srednjoročnih ciljeva
  • strateških prioriteta institucije
  • nacionalnih i/ili regionalnih / lokalnih prioriteta
  • prioriteta određenih javnih funkcija i resora ( zdravstvo, zaštita životne sredine, pravosuđe, stabilnost javnih finansija, sigurnost i sl.).

Rizici

Strateški rizici usmereni su na šire interesne grupe, građane, krajnje korisnike usluga i slično.

Pregled

Pregled strateških rizika po područjima u kojima se mogu javiti
Politički rizici koji su vezani za nemogućnost realizacije postavljenih političkih ciljeva, političkih programa Vlade, lokalne zajednice i sl.
Finansijski/ekonomski rizici koji mogu nepovoljno uticati na dugoročnu finansijsku održivost i stabilnost institucije (loše planirani investicioni projekti koji mogu stavljanjem u upotrebu/korišćenje generišu  veće gubitke nego koristi, kreditna zaduženja koja se usled porasta kamata otežano otplaćuju, aktiviranje garancija za institucije iz nadležnosti i sl.)
Socijalni rizici koji mogu nepovoljno uticati na mogućnost institucija javnog sektora da odgovore na demografske i socio-ekonomske trendove i promene u očekivanjima interesnih grupa (iseljavanje mladih ljudi, raste broj predškolske dece, a smeštajni kapaciteti vrtića su nedovoljni i/ili radno vreme vrtića nije prilagođeno radnom vremenu roditelja, raste broj starih osoba, a smeštajni kapaciteti u domovima za starije i nemoćne nisu dovoljni da odgovore na povećane potrebe, nisu prilagođeni zahtevima starih i nemoćnih osoba i sl.)
Tehnološki rizici koji su vezani za načine kako se institucije javnog sektora nose s tehnološkim promenama odnosno koliko su sposobne da odgovore na njih i da tehnološke promene koriste u pružanju usluga korisnicima i građanima (institucije javnog sektora ne uvode/ne koriste nove tehnologije koje mogu ubrzati i olakšati komunikaciju s građanima i smanjiti njihove administrativne troškove, investira se u neprilagođenu tehnologiju i sl.) 
Zakonodavni rizici koji su vezani za promenu regulative koja u velikoj meri utiče na promene u poslovanju institucija, može uticati na porast troškova poslovanja, promene u izvorima finansiranja i sl. (primena određenih EU direktiva)
Konkurentnost rizici koji su vezani za konkurentnost u pružanju usluga (odnos cene i kvaliteta), relevantno u slučajevima kada se usluge građana mogu pružati kroz javne i privatne institucije  (javni i privatni vrtići, muzeji, domovi za zbrinjavanje starih i nemoćnih)
Korisnici/građani rizici koji su vezani za mogućnost ispunjenja sadašnjih i budućih potreba, zahteva i očekivanja korisnika usluga u pogledu kvaliteta i brzine pružanja usluge
Životna sredina/klimatske promene rizici koji su vezani za promene u životnoj sredini, klimatske promene i učinak koji imaju na kvalitet života građana i privredu (rizici učestalih poplava i načina odbrane od poplava, uticaj suše na poljoprivredu, zaštita od zagađenja, zbrinjavanje otpada koje mora biti u skladu sa standardima koji se menjaju i sl.)

Strateški rizici se utvrđuju prilikom izrade strateških dokumenata. Ukoliko to nije slučaj, onda će strateški dokumenti, odnosno ciljevi i prioriteti sadržani u strateškim dokumentima služiti kao podloga za utvrđivanje strateških rizika, procenu učinaka/efekata i verovatnoće rizika kao i određivanje mera za njihovo ublažavanje.

Za utvrđivanje strateških rizika polazište ili izvori informacija mogu biti:

  • ciljevi i prioriteti iz strateških dokumenata
  • izveštaji o realizaciji strateških dokumenata
  • višegodišnji budžeti/finansijski planovi
  • izveštaji eksterne/interne revizije
  • izveštaji koji ukazuju na promene/trendove u području koje je interesantno za instituciju

Upravljanje

Upravljanje strateškim rizicima odgovornost je rukovodioca korisnika javnih sredstava koja za potrebe upravljanja strateškim rizicima treba da sarađuje s najvišim nivoom rukovodstva u organizaciji i institucijama iz nadležnosti. Upravljanja strateškim rizicima treba razvijati kao sastavni deo procesa strateškog planiranja i donošenja ključnih odluka na najvišem rukovodećem nivou.

ODGOVORNOSTI U UPRAVLJANJU RIZICIMA

Upravljanje rizicima mora biti podržano kroz celu organizaciju od menadžmenta do zaposlenih.
Svi zaposleni moraju da budu svesni postojanja rizika unutar bilo kojeg dela sprovođenja procesa!
Potrebno je stalno jačanje svesti i edukacije zaposlenih o važnosti upravljanja rizicima!

IZ NAŠIH SMERNICA

Primeri grupa rizika – strateški i operativni rizici

  1. STRATEŠKI RIZICI

1.1. Politički rizici: neuspeh u realizaciji javnih politika u nadležnosti organizacije

1.2. Finansijski rizici: sposobnost organizacije da ispuni svoje finansijske

obaveze, finansijski efekti predloženih odluka i investicionih projekata

1.3. Socijalni rizici: sposobnost organizacije da odgovori na promene u demografskim i socioekonomskim trendovima

1.4. Tehnološki rizici: sposobnost organizacije da se nosi sa tehnološkim promenama i da ih koristi za rešavanje zahteva korisnika/građana

1.5. Zakonodavstvo: neusaglašenost sa tekućim ili mogućim promenama nacionalnog ili evropskog prava (rastuća važnost, obzirom na pregovarački proces s EU)

1.6. Životna sredina: posledice po životnu sredinu, trendove energetske efikasnosti, zagađenja, recikliranja, odlaganja otpada i sl.

1.7. Konkurentnost: konkurentnost usluga (u smislu troškova i kvaliteta, npr. privatni /javni vrtići) i sposobnost organizacije da pruži vrednost korisnicima usluga, odnosno ono što traže

1.8. Korisnici/građani: neispunjavanje sadašnjih i budućih potreba/očekivanja građana

  1. OPERATIVNI RIZICI

2.1. Profesionalnost: profesionalizam zaposlenih u obavljanju poslova odn. pružanju usluga

2.2. Finansijski rizici: finansijsko planiranje i izvršavanje finansijskog plana, ažurnost naplate prihoda, kontrola obaveza i sl.

2.3. Regulatorni rizici: povrede propisa, tužbe, spoljne inspekcije

2.4. Zaštita ljudi, imovine i dr. Resursa: požar, bezbednost, očuvanje zdravlja, sprečavanje nesreća, održavanje vozila, postrojenja, opreme

2.5. Dobavljači/spoljni partneri: neuspeh u realizaciji ugovora za pružanje usluga, radova, isporuku proizvoda u odnosu na ugovorenu cenu, kvalitet, specifikaciju i sl.

2.6. Tehnološki rizici: operativni rizici vezani za IT sisteme, opremu, mašine i sl.

    Prijavi se na Newsletter

    Poslaćemo vam biltene sa vestima i savetima. Nema neželjene pošte.